Adwent, z łac. adventus, przyjście, czyli Narodzenie Chrystusa, nazywany był niegdyś po polsku czterdziestnicą, ponieważ pierwotnie trwał jak post wielki dni 40, a zaczynał się na drugi dzień po św. Marcinie. Stąd powstał zwyczaj dawnych ucztowań na gęsi pieczonej, jako w dniu ostatnim przed czterdziestnicą. A że to w polskim klimacie początek zimy, więc i wróżby czyniono z gęsich kości, jaka będzie zima? Z pierwszą niedzielą adwentu zaczyna się nowy rok kościelny,* że zaś polskim obyczajem, w ostatnim dniu roku starego czyniono zawsze wróżby na rok nowy, stąd owe wróżby zamążpójścia w przeddzień św. Andrzeja (równie jak w dniu 31 grudnia). W Krakowie podczas adwentu kapela na instrumentach dętych grywała hejnały z wieży maryackiej (ob. hejnał), na pamiątkę słów Pisma św.: „Śpiewaj trąbą Syonie“ (Caniłe tuba Sion), czyli zapowiedzianego wezwania Archanioła na Sąd ostateczny, gdy Chrystus przyjdzie powtórnie. Na Mazowszu i Podlasiu przez cały adwent rano i wieczorem, wyszedłszy przed dom na miejsce otwarte, grają na ligawkach (ob. ligawka), tony proste, melodyjne, które zwłaszcza w cichy a mroźny wieczór słychać z wiosek najdalszych Lud polski, podczas adwentu, jak na Wielkanoc, idzie do spowiedzi, wesoła muzyka i śpiewki milkną wszędzie, bo jako mówi stare przysłowie o patronach rozpoczynających adwent: „Święta Katarzyna klucze pogubiła, Święty Jędrzej znalazł, zamknął skrzypki zaraz“.
Zygmunt Gloger, Słownik rzeczy starożytnych, Kraków 1896
[egzemplarz w zbiorach WBP – dar Biblioteki Publicznej w Warszawie z księgozbioru Bolesława Prusa]
Zygmunt Gloger “Słownik rzeczy starożytnych” w Bibliotece Cyfrowej WBP
fot. pixabay/zdjęcie ilustracyjne
O Adwencie w Bibliotece Cyfrowej WBP
ze zbiorów WBP – dostępny także
w Bibliotece Cyfrowej WBP
(grafika XIX-wieczna,
domena publiczna)
Jean-Baptiste Massillon (ur. 24 czerwca 1663 w Hyères; zm. 28 września 1742 w Beauregard-l’Évêque, w Puy-de-Dôme) – francuski biskup, słynny kaznodzieja, teolog, członek Akademii Francuskiej
