Wystawą Marka Leszczyńskiego „Unitów Droga Krzyżowa” – eksponowaną w Autorskiej Galerii Hol naszej Biblioteki – zamierzaliśmy wprowadzić naszych Czytelników i Sympatyków w atmosferę tegorocznych Świąt Zmartwychwstania Pańskiego. Wyjątkowa sytuacja, w której obecnie wszyscy się znajdujemy, wymogła modyfikację naszych planów i zamierzeń. Jednak – dzięki uprzejmości Artysty – możemy Państwu tę wystawę zaprezentować wirtualnie, choć żałujemy, że nie możemy spotkać się w Bibliotece i wspólnie podziwiać piękna tych dzieł w oryginale.
Markowi Leszczyńskiemu dziękujemy za udostępnienie dzieł, Dominice Leszczyńskiej – córce Artysty – za słowo wstępne do ekspozycji. Obchody tegorocznego, diametralnie innego od dotychczasowych, Wielkiego Tygodnia, zwieńczonego Świętem Zmartwywstania Pańskiego, rozpocznijmy z tą niezwykłą Drogą Krzyżową. Wielki Tydzień to czas ciszy, zadumy, pamięci, także o tych, którzy oddali życie za wiarę ojców.
Marek Leszczyński – UNITÓW DROGA KRZYŻOWA
Właśnie rozpoczęliśmy obchody Wielkiego. To doskonała okazja, aby przybliżyć niezwykły cykl obrazów radzyńskiego artysty Marka Leszczyńskiego, dedykowany unitom podlaskim.
Bezpośrednią inspiracją do stworzenia własnej wersji unickiej drogi krzyżowej był dla Marka Leszczyńskiego plener w Dołdze k. Drelowa (1999). Powstały wówczas pierwsze szkice rysunkowo-malarskie o tej tematyce.
Dramatyczne wydarzenia Męki Pańskiej zostały osadzone w dobrze artyście znanej scenerii Podlasia – na tle świątyń, które niegdyś były świadkami męczeństwa unitów: Biała Podlaska (I), Horodek (II), Witoroż (III), Leśna Podlaska (IV), Mokobody (V), Kodeń (VI), Kostomłoty (VII), Hanna (VIII), Parczew (IX), Kolembrody (X), Ostrówki (XI), Orchówek (XII), Pratulin (XIII) i Drelów (XIV).
Wymienione kompozycje zostały później zmodyfikowane z myślą o planowanym wydawnictwie, które niestety nie doszło do skutku. Komentarze do poszczególnych stacji, z zawołaniami do Błogosławionych Męczenników Podlaskich, opracował biskup drohiczyński Antoni Dydycz.
Z cyklu unickiego realizacji na płótnie doczekały się jedynie dwa szkice drelowskie. Jedno jest w nich uderzające – oto fasada murowanego kościoła, wzniesionego na kilkadziesiąt lat przed wydarzeniami 1874 roku, liczy trzynaście stopni. Trzynaście. Tylu właśnie wiernych z Drelowa i okolic padło 17 stycznia od kul kozackich. Dostrzegł to artysta, wkomponowując postaci męczenników w poszczególne stopnie fasady. Czternastą figurą mógłby być proboszcz i duchowy przywódca unitów drelowskich – ks. Jan Welinowicz.
Dominika Leszczyńska
Marek Leszczyński – artysta malarz, urodzony w 1948 roku w Międzyrzecu Podlaskim. Ukończył Państwowe Liceum Technik Plastycznych w Nałęczowie (1967), a następnie studiował na Wydziale Pedagogiki i Psychologii UMCS. W 1976 r. obronił dyplom na Wydziale Sztuk Pięknych toruńskiego Uniwersytetu im. Mikołaja Kopernika. Ma na swoim koncie kilkadziesiąt wystaw indywidualnych i zbiorowych. Jego obrazy znajdują się w muzeach oraz kolekcjach prywatnych w kraju i za granicą. Ilustrują też publikacje o charakterze popularyzatorskim i poetyckim.
Dominika Leszczyńska – absolwentka historii sztuki (KUL) i muzealnictwa (Ecole du Louvre), autorka i redaktorka wielu publikacji z zakresu historii i kultury, stypendystka rządu francuskiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego; autorka książek „Podróż” (o Leszku Mądziku), „Miejsca pamięci w powiecie radzyńskim” oraz „Walizka Józefa Karłowicza”, „Czyżewscy, Harbin i Kolej Wschodniochińska”. Obecnie pracuje w Stacji Muzeum (dawne Muzeum Kolejnictwa) w Warszawie.
