O kotach w DNC (odc. 25)

Być może w 2018 roku mieli Państwo okazję – i ogromną przyjemność – zwiedzić wystawę prac Janusza Grabiańskiego, które były eksponowane w Galerii Labirynt Plaza (incjatorką i kuratorką wystawy była dr Krystyna Rybicka, zawiadująca Ośrodkiem Książki Obrazkowej Miejskiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie).

Janusz Grabiański – znakomity artysta grafik, fenomenalny ilustrator książki dziecięcej, ale też plakacista, autor szat graficznych, licznych publikacji i serii wydawniczych, projektant znaczków pocztowych. Może w domowych klaserach znajdą Państwo serie znaczków ze zwierzętami zaprojektowane przez Grabiańskiego, a już na pewno w pudłach na pawlaczu (a być może jeszcze ciągle na bibliotecznym regale) książki z lat dziecięcych przez niego ilustrowane.

Dzisiaj Janusza Grabiańskiego przypomina Marta, wskazując, na przykładach i przekładach literackich, jak fascynujący może być literacki bohater, nawet jeżeli jest kotem. A może przede wszystkim dlatego, że jest kotem. Dowiódł tego Thomas Stearns Eliot, pisząc Wiersze o kotach.

A tekst Marty „zilustrowała” Dorota, przekonując nas z kolei, że o kotach nie tylko można czytać, czytanie z kotami to dopiero prawdziwa frajda!

Ewa

Thomas Stearns Eliot, Wiersze o kotach, tłum. Andrzej Nowicki, il. Janusz Grabiański, Warszawa, Instytut Wydawniczy Nasza Księgarnia, 1970, s. 32

Thomas Stearns Eliot, Koty, tłum. Stanisław Barańczak, il. Mariola Wilczyńska, Kraków, Wydawnictwo Literackie, 1995, s. 44 [4]

To propozycja dla miłośników kotów, poezji i pięknych ilustracji. W 1970 roku ukazała się książka Thomasa Stearnsa Eliota Wiersze o kotach w tłumaczeniu Andrzeja Nowickiego z ilustracjami Janusza Grabiańskiego. Jest to zbiór dziewięciu z piętnastu (piętnasty został dodany w 1952 r.) napisanych przez Eliota wierszy dla dzieci, których bohaterami są koty. Zostały napisane z myslą o chrześniakach autora, a po raz pierwszy wydane w 1939 roku pt. Old Possum’s Book of Practical Cats.

Mamy tutaj kilka kocich portretów – Ramtamtamka, Koty Kociłapcie, Starego Matuzaleka, Pana Mistofelesa, Tajemniczego kota Makawitego, Kota Teatralnego, Kota wagonów sypialnych oraz dwa wiersze bardziej ogólne: Kocie imiona i Jak się zwracać do kota. Wszystkie napisane ze znajomością kociej natury, zauważamy, że sam autor doskonale znał kocie zwyczaje i zachowania. Każdy z opisanych kotów to duża indywidualność, o czym właściciele kotów doskonale wiedzą i muszą się z tym pogodzić.

Dodatkowym atutem tego wydania są kocie wizerunki niepowtarzalnego artysty grafika, ilustratora książek, projektanta plakatów, kart i znaczków pocztowych – Janusza Grabiańskiego, który po mistrzowsku oddaje w tych ilustracjach kocie charaktery i temperamenty.

To właśnie wiersze Eliota stały się inspiracją dla Andrew Lloyda Webbera, który na podstawie wierszy z tomiku Old Possum’s Book of Practical Cats stworzył musical „Koty”, którego premiera miała miejsce 11 maja 1981 roku w Londynie. Od tego czasu wystawiany był w ponad trzydziestu krajach, w różnych językach, a przebój „Kotów”, piosenkę „Memory” nagrało wielu artystów. W Polsce musical grany był w Teatrze Muzycznym «Roma» w Warszawie od 10 stycznia 2004 roku i cieszył się ogromnym zainteresowaniem. Warto pamiętać, że Eliota tłumaczył również Stanisław Barańczak. W 1995 roku zostały opublikowane przez Wydawnictwo Literackie Koty – wiersze Eliota o kotach w przekładzie Barańczaka z ilustracjami Marioli Wilczyńskiej.

Obie wersje tłumaczenia wierszy Eliota – Nowickiego i Barańczaka – zasługują na uwagę, chociażby dlatego, żeby porównać, jak kocią naturę oddali obydwaj tłumacze. Natomiast z całą pewnością doskonale ją zilustrował Janusz Grabiański. Obecnie na stronie internetowej Centrum Kultury Zamek w Poznaniu można wirtualnie obejrzeć wystawę prac Janusza Grabiańskiego pt. Mistrz ilustracji oraz towarzyszący jej katalog: https://ckzamek.pl/artykuly/5837-wycieczka-wirtualna-po-wystawie-janusz-grabianski-/