77 lat temu wybuchło Powstanie Warszawskie

Zaplanuj wizytę w Muzeum Powstania Warszawskiego:

Muzeum Powstania Warszawskiego otwarto w sześćdziesiątą rocznicę wybuchu Powstania. Mieści się w Warszawie, w dawnej elektrowni tramwajowej, zabytku architektury przemysłowej z początku XX w. u zbiegu ulic Przyokopowej i Grzybowskiej na Woli.

Muzeum Powstania Warszawskiego

W Roku Krzysztofa Kamila Baczyńskiego (1921-1944), który zginął w czasie Powstania Warszawskiego jako żołnierz batalionu „Parasol” Armii Krajowej,  przypominamy postać Poety:

Spadkobierca Baczyńskiego – Sławomir Zygmunt i jego “Baczyński”

_________________________________________________________________________________________________________________

2 VIII 1944 roku zginęła w Powstaniu Warszawskim Krystyna Krahelska.

Krystyna Krahelska (24 III 1914-2 VIII 1944) to poetka, harcerka, pielęgniarka, etnografka, żołnierz Armii Krajowej, uczestniczka Powstania Warszawskiego (ps. “Danuta”). W latach 1936–1937 pozowała Ludwice Nitschowej do pomnika Syreny, słynnego monumentu znajdującego się przy ul. Wybrzeże Kościuszkowskie w Warszawie. W 1943 roku napisał piosenkę  1943 roku Hej, chłopcy, bagnet na broń!. Była to jedna z najpopularniejszych piosenek Polski Walczącej i Powstania Warszawskiego.

Hej, chłopcy, bagnet na broń!
Długa droga, daleka przed nami,
Mocne serca, a w ręku karabin,
Granaty w dłoniach i bagnet na broni.

Hej, chłopcy, bagnet na broń

Imię Krystyny Krahelskiej nosi Gminna Biblioteka Publiczna w Sosnowicy.

O Patronce GBP w Sosnowicy

____________________________________________________________________________________________________________

4 VIII 1944 roku zginął w Powstaniu Warszawskim Krzysztof Kamil Baczyński.

“Brylanty 44”. Pod takim tytułem 31 lipca 2021 roku w Łukowie odbył się konkurs poezji śpiewanej poświęcony Krzysztofowi Kamilowi Baczyńskiemu. Na to niezwykłe wydarzenie zaprosiła Fundacja Cegiełkowo Pasja i Pomoc oraz Łukowski Ośrodek Kultury. W jury zasiedli: Andrzej Hryciuk (instrumentalista, pedagog muzyczny w SP nr 5 w Łukowie), Zofia Kamola (poetka, pedagog, animatorka kultury), Gabriel Manowiec (poeta, pieśniarz, lider zespołu ,,Jak’’), Paweł “Under” Przewoźny (muzyk, reżyser filmowy, twórca multimedialny), Marcin Rychta (prezes Fundacji Cegiełkowo Pasja i Pomoc). Przed łukowską publiczności zaprezentowało się 9 wykonawców (soliści i zespoły) interpretujących utwory powstańczego poety często w sposób zaskakujący i niejednoznaczny. Zwycięzcą konkursu został zespół “Zdążyć Przed Północą” ze Starogardu Gdańskiego w utworze “Wieczory”. “Zdążyć Przed Północą” tworzą: Grzegorz Radtke śpiew, gitara akustyczna, harmonijka ustna, Mariusz Wilke – gitara elektryczna, Tomasz Wilczyński – kontrabas, Piotr Chrapkowski – fortepian, saksofon, II miejsca zajęła Elwira Pączek z Redy, która zinterpretowała wiersz “Chore myśli”, III miejsce wyśpiewała Aleksandra Certa – akompaniował Sebastian Chilewski – za „Elegię… o chłopcu polskim”.

W finałowej dziesiątce znalazł się również Zespół Artystów Losowych z Krakowa z autorską wersją muzyki stworzonej do słów wiersza Krzysztofa Kamila Baczyńskiego “Pragnienia”. Zespół wystąpił w składzie: Kinga Jurczyga, Maria Rybak, Halina Kaczmarek, Tomasz Kiniorski, Filip Jaworski.
___________________________________________________________
16 VIII 1944 roku zginęli w Powstaniu Warszawskim Leon Zdzisław Stroiński i Tadeusz Gajcy

Leon Zdzisław Stroiński, ps. „Marek Chmura” (ur. 29 listopada 1921 w Warszawie, zm. 16 sierpnia 1944 roku w Warszawie) – poeta pokolenia Kolumbów, żołnierz Armii Krajowej.

Urodził się w Warszawie w rodzinie inteligenckiej. Ojciec jego, Józef Stroiński, był radcą prawnym Ordynacji Zamoyskich. Dzieciństwo i wczesną młodość spędził w Zamościu, gdzie uczęszczał do gimnazjum i liceum. Maturę zdał w Liceum im. Jana Zamoyskiego w Zamościu i został przyjęty w poczet studentów prawa Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego, lecz z powodu wybuchu II wojny światowej nie podjął studiów w Lublinie. W 1940 przedostał się do Warszawy, gdzie w roku 1941 rozpoczął studia prawa i filologii polskiej na tajnym Uniwersytecie Warszawskim. Od 1942 należał do grupy polonistów skupionych wokół konspiracyjnego miesięcznika „Sztuka i Naród”. Był żołnierzem AK, ukończył tajną podchorążówkę. Został aresztowany 25 maja 1943 podczas składania wieńca (wraz z Wacławem Bojarskim i Tadeuszem Gajcym) pod pomnikiem Mikołaja Kopernika (w 400. rocznicę śmierci uczonego) i osadzony na Pawiaku. Niezidentyfikowany, został zwolniony 19 lipca 1943.

Zginął 16 sierpnia 1944 roku w Powstaniu Warszawskim wraz z Tadeuszem Gajcym na Starym Mieście, po wysadzeniu przez Niemców kamienicy przy ul. Przejazd. Miejsce spoczynku (po ekshumacji) – Cmentarz Wojskowy na Powązkach w Warszawie.

W swej twórczości nawiązywał do poetyki Awangardy Krakowskiej, sięgał po realia wojny i okupacji, także doświadczeń z Pawiaka (cykl liryków prozą Okno z roku 1943). Tworzył wizyjno-metaforyczne obrazy, pełne akcentów prometeistycznych i mesjanistycznych. Jego niewielki, ale niezwykle ważny dla pokolenia wojennego, dorobek literacki został zebrany i opublikowany przez Zdzisława Jastrzębskiego w tomiku zatytułowanym Okno,  zawierającym wiersze, prozę poetycką oraz artykuły krytyczne (1963 rok). W roku 1982 ukazała edycja utworów Stroińskiego Ród Anhelich w opracowaniu Lesława M. Bartelskiego, który wcześniej pisał o Stroińskim w książce Genealogia ocalonych z 1963 roku, wielokrotnie potem wznawianej.

Tadeusz Gajcy, ps. „Karol Topornicki”, „Roman Oścień”, „Topór” (ur. 8 lutego 1922 roku w Warszawie, zm. 16 sierpnia 1944 roku w Warszawie) – poeta czasu wojny, żołnierz Armii Krajowej.

Uczęszczał do gimnazjum oo. marianów na Bielanach. We wrześniu 1939 roku zgłosił się do wojska, ale ze względu na młody wiek nie został przyjęty. Jako junak Przysposobienia Wojskowego dotarł pieszo do Włodawy. Do Warszawy powrócił po kapitulacji stolicy. W 1941 roku zdał maturę, a następnie rozpoczął studia polonistyczne na tajnych kompletach na Uniwersytecie Warszawskim. Jeszcze podczas studiów zetknął się ze Zdzisławem Stroińskim, poetą i studentem prawa. W okresie II wojny światowej był współtwórcą (a od listopada 1943 ostatnim redaktorem) wydawanego w podziemiu miesięcznika literackiego „Sztuka i Naród”, w którym publikował swoje wiersze, fragmenty prozy, artykuły i recenzje pod pseudonimami Karol Topornicki, Roman Oścień, a także anonimowo. W artykułach polemizował z literackimi poprzednikami, zarzucając poetom Skamandra bezideowość i koniunkturalizm a Awangardzie Krakowskiej – „ekwilibrystykę intelektualną”. Podkreślał dziejową rolę Polski oraz głosił potrzebę pisania poezji narodowej, zagrzewającej do boju. Debiutancki tomik Gajcego pt. Widma ukazał się w podziemnym wydawnictwie w maju 1943 roku, a w maju roku 1944 powstał kolejny tomik poezji Grom powszedni. 25 maja 1943 wraz z Wacławem Bojarskim i Zdzisławem Stroińskim brał udział w akcji złożenia wieńca z biało-czerwoną szarfą i napisem „Genialnemu Polakowi, Mikołajowi Kopernikowi, w 400-ną rocznicę śmierci – Podziemna Polska” pod pomnikiem Kopernika. W wyniku interwencji policjanta i ostrzelania przez patrol niemieckiej żandarmerii, Wacław Bojarski został śmiertelnie ranny, a Zdzisław Stroiński aresztowany. Gajcemu udało się uciec.

Walczył w Powstaniu Warszawskim na Starym Mieście w grupie szturmowo-wypadowej porucznika Jerzego Bondorowskiego (ps. „Ryszard”). Zginął 16 sierpnia 1944  roku jako żołnierz Armii Krajowej w kamienicy mieszczącej się przy ul. Przejazd nr 1/3 (dziś ul. gen. Andersa), wysadzonej przez niemieckich żołnierzy. Wraz z nim zginął poeta Zdzisław Stroiński. Ciało poety zostało ekshumowane przez rodzinę wiosną roku 1946. Został pochowany w kwaterze powstańczej na wojskowych Powązkach.