Przegląd Kolekcje Sztuki w Bibliotece. Spotkanie pierwsze
Pierwsza edycja Przeglądu jest poświęcona sztuce STAROPOLSKIEJ. W jej ramach prezentowane będą dzieła staropolskie, tak ważne dla początków kształtowania się rodzimej kultury. Kurator Artystyczny pierwszej edycji Przeglądu, aktor – Jarosław Gajewski – o idei przywołania sztuki staropolskiej mówi:
– Przełom w kulturze polskiej u schyłku wieków średnich związany jest z pojawianiem się piśmiennictwa w języku rodzimym, nowego kamienia węgielnego kultury narodowej. Przetłumaczenie Biblii na polski, wreszcie pojawienie się dzieł Mikołaja Reja z Nagłowic, Jana Kochanowskiego i Andrzeja Frycza Modrzewskiego pozyskuje dla naszego języka miejsca w literaturze europejskiej. (…) Te treści zostały wpisane w fundamenty naszej kultury. Chcemy by dziś wybrzmiewały w łączności z pierwszymi świadectwami ich świadomości.
Przegląd organizuje Fundacja Sztuki Kreatywna Przestrzeń wraz ze współorganizatorami: Teatrem im. Juliusza Osterwy w Lublinie i Radiem Lublin. Partnerzy to: Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. H. Łopacińskiego w Lublinie i Teatr Stary w Lublinie. Te ważne instytucje i organizacje łączą siły, by pokazać sztukę staropolską, pokazać korzenie naszej kultury. Na początku było słowo, dlatego tak ważni w Kolekcjach Sztuki Staropolskiej są pierwsi twórcy literatury polskiej.
W Wojewódzkiej Bibliotece im H. Łopacińskiego, w ramach Przeglądu Kolekcji Sztuki, zaplanowano spotkania poświęcone literaturze staropolskiej: „Galaktyka Gutenberga” z prof. dr hab. Marią Juda (UMCS); „Homo oeconomicus. Proza Mikołaja Reja” z prof. dr hab. Dariuszem Chemperkiem (UMCS); „Kobiety i pióro. O piszących mieszkankach klasztorów lubelskich epoki staropolskiej” z dr hab. Anną Nowicką-Struską (UMCS).
22 października (piątek) 2021 roku zapraszamy na spotkanie
z prof. dr hab. Marią Judą zatytułowane „Galaktyka Gutenberga”
Galeria Biblioteki, godz. 17.00
Spotkanie – organizowane w reżimie sanitarnym
– maseczki, ograniczona liczba miejsc –
będzie również transmitowane na Facebooku (otwartym) Biblioteki
Prof. dr hab. Maria Juda, Instytut Nauk o Kulturze, Wydział Filologiczny UMCS
Absolwentka studiów w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie w zakresie bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. Ukończyła je w 1981 roku, uzyskując stopień magistra bibliotekoznawstwa i informacji naukowej. W tym samym roku podjęła pracę w Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej. W roku 1990, w oparciu o rozprawę napisaną pod kierunkiem prof. dra hab. Józefa Szymańskiego pt. Przywileje drukarskie w Polsce zdobyła stopień doktora nauk humanistycznych. Rok 2001 zaowocował stopniem doktora habilitowanego nauk humanistycznych, który otrzymała na podstawie rozprawy pt. Pismo drukowane w Polsce XV-XVIII wieku. Od 2005 roku zatrudniona była na stanowisku profesora nadzwyczajnego UMCS. Tytuł naukowy profesora nauk humanistycznych uzyskała w roku 2013. Od października 2015 do 2019 roku pracowała na stanowisku profesora zwyczajnego.
Od 1 września 2003 do 31 sierpnia 2019 roku pełniła funkcję dyrektora Instytutu Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa w UMCS oraz funkcję Kierownika Zakładu Kultury Książki i Nauk Pomocniczych Bibliologii. Od 1 września 2019 do 31 grudnia 2020 r. roku pełniła funkcję Kierownika Katedry Humanistyki Cyfrowej w Instytucie Historii na Wydziale Humanistycznym, od 1 stycznia 2021 roku jest zatrudniona w Instytucie Nauk o Kulturze. W maju 2019 roku powołana została na stanowisko Pełnomocnika, a od 1 października Dyrektora Szkoły Doktorskiej Nauk Humanistycznych. Od października 2020 roku jest członkiem Rady Bibliotecznej na kadencję 2020-2024.
W latach 2007-2010 była i w obecnej kadencji jest członkiem – specjalistą Komitetu Nauk Historycznych PAN. Od 2005 roku pełni funkcję przewodniczącej Komisji Historii Książki i Bibliotek KNH PAN, obecnie Komisji Historii Kultury Książki. W 2008 roku powołana została przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego na członka Komisji Egzaminacyjnej do przeprowadzenia postępowania kwalifikacyjnego dla kandydatów na dyplomowanego bibliotekarza oraz dyplomowanego pracownika dokumentacji i informacji naukowej. W latach 2017-2019 była wiceprzewodniczącą Rady Naukowo-Programowej Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej im. H. Łopacińskiego w Lublinie.
Jej dorobek publikacyjny liczy ponad 120 pozycji. Składają się nań dwie monografie autorskie, dwie źródłowe prace edytorskie, katalog poloników, opracowanie edytorskie bibliografii, redakcja pracy zbiorowej, katalogu poloników i kilku tomów czasopisma „Folia Bibliologia”, artykuły, artykuły biograficzne, recenzje i sprawozdania.
Głównym obszarem jej pracy badawczej są zagadnienia związane z dziejami kultury dawnej książki drukowanej w kontekście polskim i ogólnoeuropejskim. Wiele miejsca zajmują prace dotyczące dziejów sztuki drukarskiej w Lublinie. Uwagę kieruje również w stronę zagadnień związanych z określonymi kategoriami książek, tak pod względem treściowym jak i edytorskim. Inny obszar badawczy stanowią problemy odnoszące się do różnych aspektów archeologii dawnej książki drukowanej. Na czoło w tym zakresie wysuwa się studium Pismo drukowane w Polsce XV-XVIII wieku oraz artykuły podnoszące zagadnienie wzorników danych pism drukowanych i poddające analizie określone rodzaje pisma drukowanego. Zagadnieniu miejsca ludzi dawnej książki w społeczeństwie, a zwłaszcza ich awansowi społecznemu, poświęciła opracowania dotyczące nobilitacji drukarzy staropolskich. Z zainteresowań kulturą książki w środowiskach lokalnych wyrosły studia nad jej dziejami w Lublinie i Wojniczu. Efektem poszukiwań nowych metodologicznych i źródłowych obszarów badawczych było wkroczenie w zagadnienie edycji źródeł historyczno-bibliologicznych. Pierwszym rezultatem tego rodzaju prac było wydanie Acta capituli Woyniciensis 1666-1757. Wojnicz 2003 (wspólnie z Józefem Szymańskim). Wynikiem wieloletniej kwerendy i pracy edytorskiej jest publikacja Polonia typographica Polonorum. Polskie przywileje drukarskie. Lublin 2010. Obok działań o charakterze edytorskim zajmuje się zagadnieniem poloników w zbiorach obcych. Przyjęły one formę redakcji naukowej przy opracowywaniu katalogu poloników przechowywanych w bibliotece premonstratensów na Strahowie w Pradze oraz współautorskiego opracowania katalogu tego rodzaju dokumentów bibliotecznych pozostających w zasobie biblioteki katedralnej w Strängnäs (Szwecja). Kieruje również uwagę na problemy metodologiczne bibliologii historycznej, jej miejsca w systemie nauk pomocniczych historii i perspektyw rozwoju tej subdyscypliny nauki o książce.
PUBLIKACJE – wybór
Monografie:
Pismo drukowane w Polsce XV-XVIII wieku. Lublin 2001, 367 ss, 49 tabl.
Przywileje drukarskie w Polsce. Lublin 1992, 164 s.
Edycje źródeł:
Metryki kolegiaty św. Wawrzyńca w Wojniczu 1675-1784. T. 7: Liber copulatorum 1777-1784. Wyd. M. Juda i J. Szymański. Wojnicz 2016.
Privilegia typographica Polonorum. Polskie przywileje drukarskie 1493-1793. Oprac. i wyd. Maria Juda. Lublin 2010, 479 s.
Acta capituli Woyniciensis 1666-1757. Wyd. M. Juda i J. Szymański. Wojnicz 2003, 222 s.
Bibliografie i katalogi:
Maria Juda, Ewa Teodorowicz-Hellman, przy współpracy Ragnhild Lundgren: Polonika w Bibliotece Katedralnej w Strängnäs / The Polonica In the Library of Sreängnäs Cathedral. Stockholm 2011, 130 s. Stockholms Universitet.
Polonika czeskie doby renesansu, baroku i oświecenia w bibliotece premonstratensów na Strahowie (Praga). Katalog. Oprac. Jan Linka. Red. naukowa tomu M. Juda. Warszawa 2011, 327 s.
Artykuły:
Druk panegiryczno-okolcznościowy w repertuarze wydawniczym Drukarni Akademii Zamojskiej, W: Książki mają swoją historię. Studia ofiarowane Profesor Barbarze Bieńkowskiej, pod red. nauk. J. Puchalskiego przy współpracy E. Maruszak, M. Ochmańskiego, D. Pietrzkiewicz i K. Seroki, Warszawa 2021, Wydawnictwo Naukowe i Edukacyjne SBP, s. 200-216.
Book authors and users in letters of dedication of the Lublin Jesuit Printing House, „Res Historica” T. 50: 2020, s. 127-140.
Kultura intelektualna i duchowa dominikanów wileńskich w świetle inwentarza biblioteki z I połowy XVII wieku, „Archiwa, Biblioteki i Muzea Kościelne” t. 114 (2020), s. 123-143.
Księgozbiór rajcy i aptekarza Pawła Soldadiniego. Przyczynek do dziejów kultury intelektualnej mieszczaństwa krakowskiego w pierwszej połowie XVIII wieku. W: O etosie książki. Studia z dziejów bibliotek i kultury czytelniczej, pod red. T. Wilkoń. Wydaw. UŚ,Katowice 2017, s. 49-66.
O potrzebie dalszych badań nad polonikami bibliologicznymi w Szwecji. „ Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” Tom specjalny: 2017, s. 309-318.
Działalność wydawniczo-księgarska Cezarych w świetle inwentarza z 1737 roku. W: Kultura książki i informacji. Księga jubileuszowa dedykowana Profesor Elżbiecie Gondek. Katowice; Wydaw. UŚ, 2017, s. 195-209.
Powojenne polskie badania nad historią ruchu wydawniczego w Polsce: dorobek i postulaty badawcze. „Roczniki Biblioteczne” , T. 60: 2016 [druk: 2017], s. 141-164.
Kultura druku i jej wpływ na zmiany cywilizacyjne. „Folia Bibliologica” Vol. 58: 2016, s. 13-34.
Akta wizytacyjne jako źródło do dziejów księgozbiorów historycznych. Na przykładzie akt dekanatu chełmskiego z XVIII i początku XIX wieku. „Z Badań nad Książką i Księgozbiorami Historycznymi” T. 10: 2016 [ druk: 2017], s. 107-118.
Dawne drukarstwo jako aktualne zadanie badawcze. W: Teoretyczne zagadnienia bibliologii i informatologii. Studia i szkice. Pod red. E. Gondek, Katowice 2015, s. 43-52.
„Zwierciadło” Mikołaja Reja jako źródło interdyscyplinarnych badań bibliologicznych. W: Historia. Memoria. Scriptum. Księga jubileuszowa z okazji osiemdziesięciolecia urodzin Profesora Edwarda Potkowskiego. Warszawa 2015, s. 80-89.
Stemmata w drukach lubelskich XVII-XVIII wieku. „Bibliotheca Nostra. Śląski Kwartalnik Naukowy” Nr 4 (38) 2014 [druk: 2015], s. 97-110.
Privileged printing houses in L’viv in the old Polish period (16th – 18th century). “Visnyk of the Lviv University. Series Bibliology, Library Studies and Information Technologies”. Vyp. 8: 2014, s. 3-8.
Bibliologia historyczna w systemie nauk pomocniczych historii. W: Nauki pomocnicze historii. Teoria, metody badań, dydaktyka, pod red. A. Jaworskiej i R. Jopa. Warszawa 2013, s. 11-19.
Epigraficzne źródła renesansowego pisma drukowanego. W: Między tekstem a znakiem. Prace ofiarowane Profesor Barbarze Trelińskiej w siedemdziesiątą rocznicę urodzin. Pod red. A. Jaworskiej i S. Górzyńskiego. Warszawa 2013, s. 69-82.
Polonika w księgozbiorze dawnych druków katedry w Strängnäns. W: Adam Heymowski. Polak na pograniczu kultur i epok./ En polack mellan kulturerer och epoker. Sztokholm 2011, s. 104-110.
Bibliologia historyczna: między tradycją a nowymi perspektywami. W: Bibliologia i informatologia. Pod red. D. Kuźminy. Warszawa 2011, s. 23-29.
O potrzebie opracowania staropolskich wydań dzieł Mikołaja Reja. W: W świecie nazw. Księga jubileuszowa dedykowana Profesorowi Czesławowi Kosylowi pod red. H. Pelcowej. Lublin 2010, s. 173-181.
Nobilitacje drukarzy doby staropolskiej. W: Książka zawsze obecna. Prace ofiarowane Profesorowi Krzysztofowi Migoniowi. Wrocław 2010, s. 259-266.
Świat wizualny w wydawnictwach kartograficznych XVI-XVII wieku. W: Świat w obrazach. Zbiory graficzne w instytucjach kultury – ich typologia, organizacja i funkcje. Pod red. M. Komzy. Wrocław 2009, s. 91-102.
Książka w kręgu Jana Długosza. W: Książka, biblioteka, informacja. W kręgu kultury i edukacji. Praca zbiorowa pod red. E. B. Zybert i D. Grabowskiej. Warszawa 2008, s. 28-37.
Kultura książki na Lubelszczyźnie w czasach staropolskich. Zarys problematyki. W: Książki i Historia. Księga Jubileuszowa ofiarowana dr. Zdzisławowi Bieleniowi z okazji 50-lecia nieprzerwanej pracy w Bibliotece im. H. Łopacińskiego w Lublinie.. Lublin 2008, s. 65-80.
Kultura książki w małym mieście doby staropolskiej – na przykładzie Wojnicza. W: Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni wieków. Kraków 2007, s. 85-94.
Inkunabuł jako źródło historyczne. W: Tekst źródła – krytyka – interpretacja. Pod red. B. Trelińskiej. Warszawa 2005, s. 179-186.
Mapy ziem polskich w dawnej typografii europejskiej. „Studia Źródłoznawcze” T. 41: 2003, s. 45-63.
Karta tytułowa staropolskiej książki drukowanej. „Odrodzenie i Reformacja w Polsce” T. 46: 2002, s. 67-78.
Badarachi Jan: W: Drukarze dawnej Polski od XV do XVIII wieku. T. 1: Małopolska, cz. 2: Wiek XVII-XVIII, vol. 1: A-K. Praca zbiorowa pod red. J. Pirożyńskiego. Kraków 2000 s. 70; s. 262-269; 271-284; 316-317-; 330-341; 352-356; vol 2:L-Ż i drukarnie żydowskie, s. 404-409; 423-424; 445-445; 532; 534; 545; 609; 617, 637-644; 647-644.
Nobilitacja Marka Ludwika Reverdila bibliotekarza królewskiego. „Roczniki Biblioteczne”. R. 33: 1989 z. 1/2 s. 279-286.
23 października (sobota) 2021 roku o godz. 12.00 jednocześnie
w Galerii Biblioteki
w Westybulu Biblioteki
na stronie internetowej WBP
na Facebooku WBP (otwartym)
uruchomimy prezentację multimedialną
„Starodruki w sieci. Staropolskie zasoby bibliotek cyfrowych. Prolegomena”
