„W 1822 r. w Wilnie ukazały się Ballady i romanse Adama Mickiewicza, zawarte w tomiku poetyckim, który wyznaczył początek polskiego romantyzmu. Wtedy po raz pierwszy ujrzały światło dzienne Romantyczność, Powrót taty, Świtezianka, Pani Twardowska, bez których trudno wyobrazić sobie ostatnich dwieście lat polskiej kultury” – napisali posłowie Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej w uchwale ustanawiającej rok 2022 Rokiem Romantyzmu Polskiego. „Zrodziła się epoka, w której tworzyli genialni artyści, myśliciele i działacze polityczni, którzy w sytuacji narodowej niewoli stworzyli kraj duchowej wolności, rozwinęli programy niepodległościowe, a zarazem wynieśli polską muzykę, literaturę i malarstwo do rangi czołowych osiągnięć kultury europejskiej” – dodała Izba. Sejm przypomniał innych najwybitniejszych twórców epoki romantyzmu: Juliusza Słowackiego, Zygmunta Krasińskiego, Cypriana Norwida w dziedzinie literatury, Fryderyka Chopina i Stanisława Moniuszkę w muzyce, Piotra Michałowskiego i Jana Matejkę w malarstwie. „Bez Maurycego Mochnackiego i jego pism o wolnych Polakach, bez wieszczów Mickiewicza i Słowackiego, pochowanych w królewskich kryptach, bo Polacy uznali, że królom Polski są równi, nie byłoby Legionów Piłsudskiego czy Powstańców Warszawskich. To z romantyzmu wyrósł nowoczesny mesjanizm Jana Pawła II i unikatowy w dziejach świata ruch Solidarność”
Warszawa, ok. 1904 r., pocztówka ze zbiorów Biblioteki
Romantyczność − ballada Adama Mickiewicza, uważana jest powszechnie za literacki manifest romantyzmu w Polsce. Napisana została w końcu stycznia 1821 w Wilnie, wydana zaś jako pierwszy − nie licząc sentymentalnego wstępu pt. Pierwiosnek − utwór tomu Ballad i romansów z 1822. Stała się tym samym swoistym credo i otwarciem, nie tylko debiutanckiego tomu poezji Mickiewicza, ale również całej jego przyszłej drogi twórczej. Kontynuację bowiem tego krótkiego utworu stanowi motyw zawinionego cierpienia Gustawa z IV części Dziadów.
Fabuła utworu oparta na motywie miłosnym oszalałej z tęsknoty Karusi i zmarłego Jasieńka, stała się swego czasu pretekstem do głośnej walki o nowe autorytety moralne i poznawcze. Stanowiła również dialog pomiędzy głosem odchodzącej epoki Oświecenia a młodym pokoleniem romantyków, wprowadzając jakość egzystencjalną opartą na „czuciu i wierze”. Swego czasu utwór wywołał skandal m.in. za nazbyt śmiałą erotykę. Sława ballady dotarła również poza granice Polski, np. na język angielski przetłumaczył ją Wystan Hugh Auden.
Adam Mickiewicz „Romantyczność”
W roku 2022 w ramach akcji Narodowe Czytanie będą czytane Ballady i romanse Adama Mickiewicza. Wybrano ten tomik ze względu na upamiętnienie dwusetnej rocznicy opublikowania dzieła, które uznano za symboliczne otwarcie epoki Romantyzmu.
Zdjęcie ilustracyjne: Ballady i romanse Adama Mickiewicza, Wilno 1822, egzemplarz ze zbiorów Biblioteki Narodowej, polona.pl
