Hieronim Rafał Łopaciński, patron naszej Biblioteki, to językoznawca, etnograf, historyk i bibliofil. Ur. się 30 IX 1860 roku w Ośnie Górnym na Kujawach. Pochodził z rodziny Łopacińskich – Lubiczów z Łopacina, stąd późniejszy pseudonim Łopacińskiego – Rafał Lubicz.
Łopaciński rozpoczął naukę w Brześciu Kujawskim. Już wtedy przejawiał zainteresowania bibliofilskie. Po ukończeniu gimnazjum w roku 1879 wstąpił na Wydział Historyczno-Filologiczny Uniwersytetu Warszawskiego. Za postępy w nauce w roku 1881 otrzymał złoty medal.
Pierwszą opublikowaną pracą Łopacińskiego była recenzja pracy prof. A. Mierzyńskiego, ogłoszona w „Bibliotece Warszawskiej” w roku 1884. Pracę rozpoczął w gimnazjum warszawskim jako nadetatowy nauczyciel greki i łaciny.
1 I 1884 roku rozpoczął pracę w gimnazjum lubelskim. Zapamiętano go jako nauczyciela surowego, bardzo wymagającego wobec swych uczniów. Serdeczny i przyjacielski stawał się dopiero poza szkołą, zwłaszcza wtedy, gdy zajmował się prowadzonymi przez siebie pracami badawczymi.
W roku 1886 , na zlecenie swego dyrektora, który działał w porozumieniu z władzami gubernialnymi i warszawskimi, zaczął wykonywać badania i poszukiwania materiałów, mających wykazać rosyjskość Lublina i regionu. Gdy Łopaciński w swoich badaniach doszedł do wniosków wręcz przeciwnych, zakazano mu dalszych badań na ten temat. Łopaciński zaczął jednak wyniki swoich badań, niekorzystne dla władz zwierzchnich, publikować w wielu pismach pod pseudonimami. Autorstwo wykryto, przed konsekwencjami broniły Łopacińskiego kontakty z wieloma wybitnymi uczonymi. Pozostawał bowiem w stałym kontakcie z ówczesnymi sławami świata nauki: z Aleksandrem Brücknerem, Janem Karłowiczem, Antonim Kryńskim, Janem Łosiem.
Z czasem Łopaciński poczuł się mocno związany z Lublinem i Lubelszczyzną. Ceniono go jako nauczyciela. Zorganizował sobie w Lublinie ciekawy i bogaty warsztat naukowy, pochłaniała go praca naukowa. Jego prace z dziedziny językoznawstwa i ludoznawstwa mają charakter prac pionierskich. Pomimo tego, iż pracował poza środowiskiem uniwersyteckim, jego publikacje były oceniane bardzo wysoko. Zajmował się gwarami ludowymi, zabytkami kultury ludowej, dziejami narodowymi Białostocczyzny, Podlasia, Śląska Cieszyńskiego, Kaszub, Wielkopolski. Zainteresował się nawet Serbami łużyckimi. Wiele podróżował, interesując się w tym czasie zwłaszcza archiwami, bibliotekami, zbiorami prywatnymi na odwiedzanym terenie. Jego badania były wieloaspektowe. Obok gwary, literatury, wiedzy ludowej szeroko pojętej, interesował się budownictwem, przemysłem artystycznym, a także zwyczajami.
Najwybitniejsze jednak dzieła pozostawił Łopaciński z dziedziny historii literatury i językoznawstwa. Warto wspomnieć, że Hieronim Łopaciński był wieloletnim współpracownikiem Komisji Językowej Akademii Umiejętności. Wiele publikował, niektóre prace Łopacińskiego mają charakter odkrywczy.
Latem roku 1906 uległ poważnemu wypadkowi, jadąc z oględzin pomnika poległych w r. 1809 ułanów księcia Poniatowskiego. Działo się to w nocy z dnia 23 na 24 VIII 1906 roku. Łopaciński zmarł 25 VIII 1906 roku. Jest pochowany na cmentarzu przy ulicy Lipowej.
Bogata spuścizna rękopiśmienna – zgodnie z wolą Łopacińskiego – została przekazana Akademii Umiejętności w Krakowie. Księgozbiór Łopacińskiego został odkupiony od rodziny przez ukonstytuowane 27 III 1907 roku Towarzystwo Biblioteki Publicznej im. Hieronima Łopacińskiego, co umożliwiło utworzenie 26 V 1907 roku w Lublinie biblioteki jego imienia. Jest nią do dziś istniejąca Wojewódzka Biblioteka Publiczna im. Hieronima Łopacińskiego.
